- Որո՞նք են կենդանի օրգանիզմի հիմնական տարրերը, թվարկեք մակրո-, միկրո-, ուլտրատարրերը….
Բոլոր կենդանի համակարգերում մենք միշտ կարող ենք գտնել 4 հիմնական տարր՝ ածխածին, թթվածին, ազոտ և ջրածին։
Մակրոտարեր — (6 տարր, օրգանիզմը պարունակում է մեծ քանակությամբ մակրոտարերը`մակրոտարրերը կազմում են օրգանիզմի 93%-ը:) Ածխածին-C Ջրածին-H, Թթվածին-O, Ազոտ-N, Ֆոսֆոր-P, Շծումբ-S
Միկրոտարեր
Միկրոտարերն են ` երկաթ-Fe, կերակրի աղ-Na, Cl , Յոդ-I , Կալցիում-Ca , Կարիում -K, ֆտոր-F , Ցինկ-Zn , Ալյումին-Al , Սիլիցիում-SiՄագնեզիում-Mg , մանգան-Mn և այլն
Ուլտարատարեր
Օրգանիզմը շատ քիչ քանակությամբ է պարունակում ուլտրատարեր: Ուլտրատարր է համարվում`Ոսկի- Au 2, Արծաթ- Ag, Ուրան-U
- Որքա՞ն է C, H, O, N, P, S կենսածին տարրերի պարունակությունը կենդանի օրգանիզմում ըստ զանգվածի ( %).
1) 24 % 2) 97% 3) 76 % 4) 62%
- Որքա՞ն է կենսական տարրերի` մակրո տարրերի, կարգաթվերի գումարը.
1) 31 2) 92 3) 53 4) 48
- Ո՞րն է ջրածնի առաջացրած և Երկրագնդում ամենատարածված բարդ նյութը. գրեք այդ նյութի քիմիական բանաձևը և որոշեք ջրածնի զանգվածային բաժինը տոկոսով արտահայտած …
H2O – Ջուր
Mr(H2O)=1*2+16=2+16=18
w(H)=2:18*100%=11%
w(O)=16:18*100% կամ 100% — 11%=89% - Օդում թթվածնի ծավալային բաժինը կազմում է մոտ 20%: Հաշվեք քանի՞ լիտր թթվածին կա Ձեր բնակարանում …
Vծավալ=երկարություն * լայնություն * բարձրություն
V=8լայն․* 10երկ․* 3բարձ․=240մ3
1 լիտր = 1դմ3
240մ3=2400դմ3
2400դմ3=2400լ
2400 * 20/100=480լ
- Հետևյալ բանաձևերով ո՞ր ջուրն է բնության մեջ առավել տարածված.
1) H216O 2) D216O 3) D217O 4) T218O
- Որքա՞ն է թթվածին տարրի զանգվածային բաժինը (%) ծանր ջրում` D2O –ում.
1) 25 2) 29,4 3) 70,6 4) 80
- Հայտնի է, որ թթվածնի շրջապտույտը բնության մեջ կատարվում է ֆոտոսինթեզով (լուսասինթեզով): Ինչպիսի՞ երևույթ է ֆոտոսինթեզը` ֆիզիկական, թե` քիմիական, ինչու՞ , պատասխանը հիմնավորեք…
Քիմիական։ Ֆոտոսինթեզը կանաչ բույսերի և ջրիմուռների բջիջներում ածխաջրերի ձևավորումն է ածխաթթու գազից և ջրից՝ բույսերի քլորոֆիլով կլանված լույսի ազդեցության տակ։ - Գլյուկոզի օքսիդացման ռեակցիայի ջերմաքիմիական հավասարումը հետևյալն է.
C6H12O6 + 6O2 = 6CO2 + 6H2O + 2816 կՋ
Որքա՞ն էներգիա (կՋ) կանջատվի մարդու օրգանիզմում, եթե օքսիդանա 45 գ գլյուկոզ:
1) 602 2) 1408 3) 704 4) 325
- Ինչո՞ւ են հալոգենները համարվում կենսական տարրեր, թվարկեք հալոգենների միացությունների դերը մարդու օրգանիզմում….
Մարդու օրգանիզմում օրինակ յոդն անհրաժեշտ է հատկապես վահանաձև գեղձի կողմից արտադրվող հորմոնի համար: Բացի այդ մարդու և կենդանիների ստամոքսում արտադրվում է աղաթթու, որը կազմում է ստամոքսահյութի 0,3%-ը և անհրաժեշտ է սննդի նորմալ մարսողության, ինչպես նաև սննդի հետ օրգանիզմում ներթափանցող հիվանդագին մանրէները ոչնչացնելու համար։
- Կարելի՞ է խմելու ջուրը ախտահանել քլորով, պատասխանը հիմնավորեք…
Այն կարող է օգտագործվել ինչպես ախտահանման, այնպես էլ խմելու ջրի օքսիդացման համար։ Քլորը ախտահանման բարձր արդյունավետ մեթոդ է։ Խմելու համար պիտանի ջուրը պետք է պարունակի առավելագույնը 4 միլիգրամ քլոր մեկ լիտր ջրում, սակայն քլորի ճիշտ չափաբաժինը ոչ միշտ է պահպանվում և սովորաբար գերազանցում է թույլատրելի սահմանը: Քլորը կարող է շատ վնասակար լինել առողջության համար:
- Աղաթթվի ո՞ր աղի 0.9%-֊անոց ջրային լուծույթն է կոչվում <<ֆիզիոլոգիական լուծույթ>>: Կատարեք հաշվարկ՝ 1 կգ ֆիզիոլոգիական լուծույթ պատրաստելու համար որքա՞ն աղ և թորած ջուր է անհրաժեշտ…
- Ո՞ր շարքում են նյութերը ներկայացված ըստ մարդու օրգանիզմում դրանց զանգվածային բաժնի նվազման.
- ածխաջրեր, ջուր, սպիտակուցներ, ճարպեր
- ջուր, սպիտակուցներ, ճարպեր, ածխաջրեր
- սպիտակուցներ, ջուր, ճարպեր, ածխաջրեր
- սպիտակուցներ, ածխաջրեր, ջուր, ճարպեր
- Որո՞նք են բաց թողած բառերը.
Վիտամինները _________________ նյութեր են, որոնք _______________ քանակներով ներմուծվում են օրգանիզմ, մասնակցում են __________________________ռեակցիաների իրականացմանը և պահպանում կենդանի օրգանիզմներում կենսունակությունը.
1) սննդային, մեծ, կենսաբանական 3) սննդային, փոքր, կենսաքիմիական
2) ոչ սննդային, փոքր, կենսաքիմիական 4) սննդային, մեծ, կենսաքիմիական
- Որո՞նք են բաց թողած բառակապակցությունները. Վերքերը 3%-անոց ջրածնի պերօքսիդով մշակելիս այն փրփրում է, քանի որ ____________ազդեցությամբ ջրածնի պերօքսիդը քայքայվում է անջատելով_____________:
1) կատալազ ֆերմենտի, ատոմային ջրածին
2) ուրեազ ֆերմենտի, ատոմային թթվածին
3) ուրեազ ֆերմենտի, ատոմային ջրածին
4) կատալազ ֆերմենտի, ատոմային թթվածին
- Որո՞նք են բաց թողած բառերը.
Փոքր չափաբաժնով թմրանյութերն ունեն_________ազդեցություն, մեծ քանակով թմրանյութերն ազդում են որպես ____________միջոց, իսկ առավել մեծ քանակներով թմրանյութերն ազդում են որպես_______:
1) ընկճող, ուրախացնող, խթանիչ 3) խթանիչ, ընկճող, թույն
2) ընկճող , խթանիչ, թույն 4) ընկճող, ակտիվացնող, դեղամիջոց
- Ո՞րն է համարվում էկոլոգիապես մաքուր սնունդ…
Էկոլոգիապես մաքուր սնունդ համարվում է այն սնունդը, որի մեջ չկա թունաքիմիկատներ, չի աճեցվում ջերմոցային պայմաններում, այլ աճեցվում է հողի մեջ, որը հարուստ է բազմատեսակ վիտամիններով։ - Ո՞րն է համարվում մաքուր խմելու ջուր…
Մքուր խմելու ջուր համարվում է այն ջուրը, որը ֆիլտրված է։ Չի կարելի խմել ջուր ծորակի տակից, քանի որ այն պարունակում է շատ մեծ քանակությամբ վնասակար նյութեր, և, որոնք վնասում են մեր օրգանիզմը։ - Ինչպիսի՞ թունավոր նյութեր կարող են լինել օդում, հողում և ջրում…
Օդում թունավոր գազեր կարող են լինել մեթան գազը, օզոնը կարող է վտանգավոր լինել միայն այն ժամանակ, երբ շատ մեծ քանակությամբ է լինում, օրինակ՝ անձրևից հետո այդ թարմության հոտը, հենց օզոն է, որը շատ վտանգավոր է մեր օրգանիզմի համար։
Հողի մեջ թունավոր նյութերը կարող են հանդիսանալ պարարտանյութերի և թունաքիմիկատների շահագործումը, աղբը և թափոնները, գործարանները։ Ուղղակի կամ անուղղակի ազդեցության հետևանքով հողի քիմիական կազմի փոփոխությունը հանգեցնում է հողի որակի վատթարացման և կարող է վտանգ սպառնալ մարդու առողջությանը, կենդանական ու բուսական աշխարհին:
Ջրի մեջ թունավոր նյութեր կարող են հանդիսանալ Արդյունաբերական հոսքաջրերից առավել հաճախ աղտոտվելով նավթամթերքներով, ֆենոլներով, ծանր մետաղներով և սինթետիկ լվացամիջոցներով, ներկերով, ճարպերով, որոնք վատացնում են ջրի որակը, դարձնում խմելու և սննդի մեջ օգտագործելու համար ոչ պիտանի։ նաև թունավոր նյութեր գրի մեջ հանդիսանում են արդյունաբերական և կենցաղային կեղտաջրերը, ձնհալի և անձրևների ժամանակ գյուղատնտեսական դաշտերից տեղափոխվող պարարտանյութերը, պեստիցիդները, անձրևի և ձյան միջոցով՝ մթնոլորտից անջատվող զանազան նյութերը: - Ո՞րն է կենդանի օրգանիզմի կառուցվածքային միավորը, գրեք նրա բաղադրությունը…
Կենդանի օրգանիզմի կառուցվածքային միավորը բջիջն է: Բջջի մեջ ամենաշատը ջուրն է (70%-80%), սպիտակուցներ (10%-20%), ճարպեր (1%-5%), ածխաջրեր (0,2%-2%), նուկլեինաթթուներ (0,2%-2%): - Ինչպիսի՞ օրգանական և անօրգանական նյութեր կան կենդանի օրգանիզմում…
Օրգանական նյութեր՝ ճարպեր, գլյուկոզ, սախարոզ, սպիտակուցներ:
Անօրգանական նյութեր՝ ջուր, կերակրի աղ, յոդ, աղաթթու, ածխաթթու գազ, թթվածին: - Ինչպիսի գործառույթներ ունեն սպիտակուցները, նուկլեինաթթուները, ածխաջրերը, ճարպերը, վիտամինները կենդանի օրգանիզմում…
Սպիտակուցի հատկություններ – բնափոխում, ռեակցիոն ունակություն, կառուցողական ֆունկցիա, կատալիզային ֆունկցիա, փոխադրական ֆունկցիա, շարժողական ֆունկցիա։
Ածխաջրերի հատկություններ – կառուցողական ֆունկցիա, էներգիական ֆունկցիա։
Ճարպերի հատկություններ – կառուցողական ֆունկցիա, էներգիական ֆունկցիա։
Նուկլեինաթթուների հատկություններ – սպիտակուցների կառուցվածքի մասին տեղեկատվության պահպանում, հաջորդ սերունդներին փոխանցում, սպիտակուցի սինթեզի իրականացումը։
Վիտամինները մարմնում կատարում են հարյուրավոր դերեր: Օգնում են ոսկորները ամրացնել, բուժել վերքերը, ուժեղացնել իմունային համակարգը, օրգանիզմի աճի, կայուն զարգացման և այլ ֆունկցիաների համար: Նրանք նաև վերածում են սնունդը էներգիայի և վերականգնում բջջային վնասը: - Ի՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ. բույսի աճի համար…
Բույսերին աճելու համար հարկավոր է հինգ բան ՝ արևի լույսը, պատշաճ ջերմաստիճանը, խոնավությունը, օդը և սնուցիչները: - Ինչպիսի՞ ազոտական և ֆոսֆորական պարարտանյութեր գիտեք …
«Ազոտական պարարտանյութերի տեսակները»
Ամոնիակային պարարտանյութեր․
Ամոնիումի սուլֆատ
Ամոնիումի քլորիդ
Ամոնիումի կարբոնատ
Ամոնիումի սուլֆիդ
Ամոֆոս և դիամոֆոս
Ամոնիակ-նիտրատ պարարտանյութեր․
Ամոնիումի սելիտրա
Ամոնիումի սուլֆոնիտրատ
Նիտրատային պարարտանյութեր․
Նատրիումի սելիտրա
Կալցիումի սելիտրա
Ֆոսֆորային պարարտանյութեր, անօրգանական և օրգանական ֆոսֆոր պարունակող միացություններ, որոնց հողի մեջ են մտցնում բերքառատության համար։
Ամոֆոսներ
Արժեքավոր կամլեքս պարարտանյութեր, որոնք բույսերին հողի միջոցով բացի ֆոսֆորից մատակարարում են նաև ազոտ։ Սրանք բացի ֆոսֆորային պարարտանյութ լինելուց, համրվում են նաև ազոտային պարարտանյութեր։ Ֆոսֆորային պարարտանյութերում սննդատար տարերի պարունակությունը որոշում է ըստ ֆոսֆորի (V) օքսիդի։
- Ի՞նչ է <<Նիտրատային աղետը>>…
1970-ական թվականներին աշխարհի տարբեր երկրներում հանելուկային թունավորումների բռնկումներ գրանցվեցին: Ինչպես պարզվեց՝ պատճառը նիտրատներն էին, որոնք մեծ քանակությամբ օգտագործվել էին, որպես պարարտանյութ: Ահա՛ թե ինչու նիտրատներ պարունակող սննդամթերքներով զանգվածային թունավորումներ անվանվեցին նիտրատային աղետ:
Նախկինում, երբ որպես պարարտանյութ օգտագործում էին գոմաղբը, նիտրատների հիմնախնդիր չի առաջացել: Գոմաղբմ ու օրգանական բնույթի մյուս պարարտանյութերը դանդաղ քայքայվում են՝ ապահովելով ազոտի մուտքը դեպի բույսեր, և հողում նիտրատների ավելցուկ չի առաջացնում:
Մինչդեռ միլինավոր տոննաներով արտադրվող հանքային պարարտանյութերի չափից ավելի մեծ քանակությամ դեպքում բույսերը ցողուններում, տերևներում և պտուղներում նիտրատներ են կուտակու: Բացի այդ՝ ազոտի միացությունների ավելցուկը հողի մակերեսային շերտից ջրով անցնում է խորքային ջրերի մեջ, այնուհետև՝ խմելու ջրի հետ թափանցում մեր բնակարանները:
Ջրի կամ սննդամթերքի հետ մարդու օրգանիզմ թափանցելով՝ նիտրատները փոխարկվում են նիտրատների, որոնք ավելի վտանգավոր միացություններ են, քանի որ փոխազդում են արյան հեմոգլոբինի հետ: Որպես արդյունք՝ արյան կարմիր բջիջները էրիտրոցիտները, կորցնուկ են թոքերից դեպի հյուսվածքները:
Գեղամ Մարգարյան, 2-3 կուրս 